1. Nền tảng phát triển du lịch của thành phố Biên Hòa
Biên Hòa là vùng đất giàu truyền thống lịch sử - văn hóa và phong phú về tài nguyên thiên nhiên, với nhiều di sản gắn liền với hệ thống sông, ngòi kết nối rộng khắp địa bàn. Trên cơ sở đó, khi được xác lập vị thế đô thị trung tâm của tỉnh Đồng Nai gần nửa thế kỷ qua, Biên Hòa là thành phố có nhiều tiềm năng, lợi thế trong phát triển các ngành thương mại – dịch vụ hiện đại; trong đó, du lịch được định hướng trở thành ngành kinh tế quan trọng của thành phố và được cụ thể hóa lộ trình theo Kế hoạch số 138-KH/TU ngày 13/10/2022 của Ban Thường vụ Thành ủy Biên Hòa về triển khai thực hiện Nghị quyết số 04-NQ/TU ngày 30/12/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Đồng Nai về “phát triển du lịch thành ngành kinh tế quan trọng".
Tiết mục bắn pháo sáng nhân kỷ niệm Lễ Giỗ đức ông Nguyễn Hữu Cảnh thu hút đông đảo du khách Biên Hòa và các địa phương bạn
Năm 2024, UBND thành phố đã liên tiếp ban hành Kế hoạch số 9766/KH-UBND về việc phát triển du lịch trên địa bàn thành phố Biên Hòa năm 2024 và Kế hoạch số 9767/KH-UBND về việc tổ chức các hoạt động Du lịch trên địa bàn thành phố Biên Hòa năm 2024. Trong đó, thành phố xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển du lịch là “Huy động các nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng du lịch và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch", nhằm hướng tới mục tiêu “tăng cường sự phối hợp giữa các cấp, các ngành, các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp vì mục tiêu du lịch Biên Hòa trở thành ngành kinh tế quan trọng của thành phố".
Với sự chung tay của các cấp, các ngành và đa dạng các chủ thể trong phát triển du lịch; trên địa bàn thành phố Biên Hòa hiện nay có nhiều khu, điểm tham quan, du lịch hết sức hấp dẫn, phong phú về loại hình và tận dụng được thế mạnh riêng có từ tài nguyên thiên nhiên (sông, hồ, núi…) đến tài nguyên nhân văn (hệ thống các di tích, truyền thống văn hóa…).
2. Các loại hình du lịch là thế mạnh của Biên Hòa
* Loại hình du lịch tìm hiểu di sản, du lịch tâm linh, du lịch tham quan các làng nghề, công nghiệp và du lịch MICE
Với thế mạnh là đô thị có hệ thống di tích lịch sử - văn hóa và cơ sở tín ngưỡng - tôn giáo với mật độ dày đặc, loại hình du lịch giới thiệu, tìm hiểu di sản và kết hợp du lịch tâm linh được thành phố chú trọng, tăng cường quản lý nhà nước bên cạnh sự quản lý của cộng đồng nhằm nắm bắt thực trạng, kịp thời hỗ trợ và nghiên cứu phương hướng phát triển phù hợp. Được sự quan tâm của các cấp, các ngành và sự chung tay của cả cộng đồng, các di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn thành phố (Văn miếu Trấn Biên, chùa Đại Giác, Bảo tàng Đồng Nai, Thành cổ Biên Hòa, hệ thống các Đình, cơ sở tín ngưỡng…) tiếp tục được phát huy giá trị, thu hút người dân đến tham quan, tìm hiểu, nghiên cứu. Đặc biệt, Lễ hội truyền thống Chùa Ông tại di tích Thất Phủ Cổ Miếu đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia theo Quyết định số 3440/QĐ-BVHTTDL ngày 10/11/2023; từ đó, Lễ hội Chùa ông lần thứ IX (từ ngày 18/02 đến 22/02/2024) đã thu hút trên 52.000 lượt người tham gia, trong đó có cả du khách từ Singapore, Đài Loan, Malaysia, Indonesia… bên cạnh du khách trong nước. Đồng thời, UBND thành phố Biên Hòa cũng đã xây dựng và ban hành Kế hoạch số 7756/KH-UBND ngày 16/3 về Tổ chức hoạt động kỷ niệm nhân Ngày giỗ Đức Ông Nguyễn Hữu Cảnh năm 2024 (16/5 Âm lịch); Lễ Giỗ đã được tổ chức trang trọng tại Di tích lịch sử Quốc gia Đền thờ Nguyễn Hữu Cảnh (Đình Bình Kính) vào ngày 20 và 21/6 (tức 15 và 16/5 Âm lịch), kèm theo đó là các hoạt động hướng tới Ngày Giỗ Đức Ông như: Không gian “Phố Ông Đồ" tặng chữ thư pháp; Hội thi trang trí, triển lãm không gian văn hoá, ẩm thực xưa; Giao lưu Đờn ca tài tử; Hội thi vẽ tranh về các nhân vật lịch sử, danh lam thắng cảnh Biên Hoà, Đồng Nai; các trò chơi dân gian; Không gian trưng bày Gốm Biên Hoà; đặc biệt là chương trình bắn pháo sáng nghệ thuật. Chuỗi hoạt động mang đậm bản sắc văn hoá truyền thống Việt Nam nói chung và văn hoá vùng Nam Bộ nói riêng; tái hiện sinh động hình ảnh vùng đất Biên Hoà – Đồng Nai buổi đầu kiến lập với sự đóng góp to lớn của Đức Ông Nguyễn Hữu Cảnh và thu hút hơn 5.000 lượt du khách đến Đền thờ Nguyễn Hữu Cảnh chỉ trong hai ngày diễn ra Lễ Giỗ; góp phần thiết thực triển khai chủ trương phát triển du lịch thành ngành kinh tế quan trọng thông qua nguồn lực di tích lịch sử - văn hóa.
Các điểm du lịch văn hóa nổi tiếng trên địa bàn thành phố Biên Hòa
Bên cạnh đó, loại hình du lịch tích hợp MICE cũng bước đầu ghi nhận những tín hiệu tích cực. Vẫn với thế mạnh về di sản và các làng nghề truyền thống (tiêu biểu là nghề làm gốm Biên Hòa), các buổi hội thảo khoa học, hội nghị chuyên đề được thành phố tổ chức đã thu hút các chuyên gia, nhà khoa học tham gia khảo sát, đóng góp những khuyến nghị, giải pháp quý báu thúc đẩy phát triển du lịch gắn với di sản thành phố; đặc biệt là tọa đàm về “Phát huy giá trị di sản văn hóa ở thành phố Biên Hòa" và hội thảo khoa học “Bảo tồn, phát triển gốm Biên Hòa – Đồng Nai kết hợp khai thác, phát triển du lịch trên địa bàn thành phố Biên Hòa" vào cuối năm 2023. Bên cạnh hàm lượng khoa học tạo cơ sở cho công tác quản lý nhà nước và nghiên cứu chiến lược phát triển du lịch, loại hình du lịch kết hợp hội nghị, hội thảo và tham quan làng nghề, công nghiệp còn là dịp để truyền thông về nguồn lực du lịch đa dạng, phong phú của Biên Hòa thông qua sự quảng bá của các chuyên gia uy tín. Những năm gần đây, có thể thấy hình ảnh gốm Biên Hòa xuất hiện ở khắp các khu vực, các dịp lễ hội, không gian công cộng của thành phố; dần trở thành sản phẩm đại diện cho du lịch Biên Hòa).
Biên Hòa chú trọng đầu tư và khai thác hiệu quả các không gian xanh, công viên văn hóa trên địa bàn
Ngoài ra, các hoạt động thể dục thể thao thu hút đông đảo người dân tham gia như Giải Bán Marathon thành phố Biên Hòa mở rộng và Giải vô địch xe đạp Hành trình kết nối di sản Biên Hòa – Long Khánh năm 2024 (sẽ đề cập cụ thể ở nội dung Loại hình du lịch giải trí, thể thao) và phối hợp với Sở VH,TT&DL tổ chức Tuần lễ Văn hóa, Du lịch và Ẩm thực hàng năm cũng góp phần quảng bá hình ảnh, con người, đặc sản, bề dày văn hiến và nét đẹp văn hóa truyền thống của Biên Hòa – Đồng Nai đến bạn bè khu vực và quốc tế; kích cầu du lịch thành phố Biên Hòa nói chung và tỉnh Đồng Nai nói riêng.
* Loại hình du lịch giải trí, thể thao
Có thể khẳng định, thành phố Biên Hòa thuộc số ít các đơn vị hành chính cấp huyện có loại hình du lịch giải trí, thể thao đang trên đà phát triển. Với phong trào thể thao ngày càng được lan tỏa, nhân rộng trong cộng đồng, chính quyền thành phố Biên Hòa đang hướng đến mục tiêu cao hơn là hoạt động thể dục – thể thao chuyên nghiệp và thông qua đó kích cầu du lịch, được minh chứng rõ nét qua các giải thể thao được thành phố chủ trì tổ chức, phối hợp tổ chức và đăng cai tổ chức kể từ khi Nghị quyết số 04-NQ/TU của Tỉnh ủy, Kế hoạch số 138-KH/TU của Thành ủy và Kế hoạch số 2988/KH-UBND của UBND thành phố được cụ thể hóa vào các nội dung, các sự kiện tiêu biểu như (1) Giải vô địch các CLB Đua thuyền truyền thống tỉnh Đồng Nai hàng năm (Sở VH,TT&DL phối hợp UBND thành phố Biên Hòa tổ chức) đã thu hút hơn 500 lượt du khách từ TP.HCM, Bình Dương, huyện Vĩnh Cửu và huyện Định Quán tham gia thi đấu và cổ vũ, lan tỏa những hình ảnh đẹp, thước phim hấp dẫn về phong cảnh Biên Hòa – Đồng Nai; (2) Giải Bán Marathon thành phố Biên Hòa mở rộng lần II- năm 2024 thu hút hơn 5.000 người tham gia, trong đó có hơn 50 du khách quốc tế đến từ 20 quốc gia trên thế giới và hàng ngàn người từ 40 tỉnh, thành, địa phương trên toàn quốc.
Các hoạt động thể thao thu hút hàng ngàn lượt người tham gia, góp phần quảng bá hình ảnh Biên Hòa – Đồng Nai giàu tiềm năng phát triển du lịch
Các hoạt động văn hóa giải trí cũng được thành phố ngày càng chú trọng. Tiêu biểu là chương trình Ngày hội Văn hóa - Thể thao - Du lịch tại công viên Biên Hùng (phường Trung Dũng) gắn với dịp nghỉ lễ 30/4, 01/5 do UBND thành phố chủ trì tổ chức, với đa dạng các hoạt động đặc sắc như: Giới thiệu các đặc sản ẩm thực nhiều vùng miền, đa dạng, hấp dẫn; Ra mắt câu lạc bộ Mô tô thể thao Biên Hòa và Honda 67 Trấn Biên – Biên Hòa; Giải vô địch thể hình Cavin's Classic Biên Hòa mở rộng toàn quốc; Trưng bày sản phẩm gốm Biên Hòa; Trưng bày các sản phẩm thể thao, tiếp thị du lịch; Trưng bày các xe mô tô thể thao và Honda 67; Trò chơi dân gian phục vụ thiếu nhi; Hội thao “Chào mừng kỷ niệm 49 năm Ngày Giải phóng miền Nam, Thống nhất đất nước (30-4-1975 - 30-4-2024)"; Tọa đàm “Sách, Khởi nghiệp: Dòng chảy đương đại"; Giao lưu các câu lạc bộ Đờn ca tài tử của các phường, xã; Biểu diễn Lân Sư Rồng, Văn nghệ hàng đêm (từ 26/4 đến 01/5/2024); chuỗi hoạt động trên đã thu hút trên 3.000 lượt du khách tham gia từ ngày 26/4 đến 02/5/2024; đáp ứng yêu cầu thiết thực về kích cầu du lịch và nhu cầu vui chơi, giải trí, giải tỏa và tái tạo sức lao động cho người dân.
Ngoài ra, hệ thống các rạp chiếu phim hiện đại gắn với hệ thống siêu thị trên địa bàn thành phố Biên Hòa ngày càng phát triển, đáp ứng nhu cầu giải trí của đa dạng khách. Trong đợt cao điểm nghỉ lễ 30/4, 01/5/2024, mỗi ngày các rạp phim đón từ 700 đến 1,1 ngàn khách.
* Du lịch sinh thái tại Biên Hòa
Hiện nay, trên địa bàn thành phố Biên Hòa có các điểm du lịch sinh thái nổi bật như: Khu đô thị, sân golf, thể thao và du lịch sinh thái Long Thành; KDL sinh thái Sơn Tiên; KDL Bửu Long… Sau đại dịch Covid-19, loại hình du lịch sinh thái Biên Hòa từng bước được khôi phục và phát triển. Trong đợt cao điểm kích cầu du lịch Tết Nguyên đán 2024, hơn 100.000 lượt du khách đã đến các khu, điểm du lịch tiêu biểu trên địa bàn thành phố Biên Hòa; ước tính tăng 60-70% so với cùng kỳ năm 2023. Số lượng du khách tiếp tục được duy trì ổn định, với tổng ước tính trên 150.000 lượt khách đến Biên Hòa trong Quý I năm 2024. Đến đợt cao điểm du lịch trong dịp nghỉ lễ 30/4, 01/5, thành phố Biên Hòa đã đón trên 45.000 lượt khách, tăng 18% so với cùng kỳ năm 2023; trong đó, nổi bật nhất là KDL Bửu Long đạt 10 ngàn lượt khách.
Thành phố Biên Hòa chú trọng phát triển đa dạng các loại hình và sản phẩm du lịch với sự chung tay của toàn xã hội
Nhằm phát triển các tour, tuyến du lịch trên địa bàn, thu hút khách từ các huyện, thành phố trong tỉnh và các vùng lân cận, ngành Văn hóa – Thông tin đã làm việc với các đơn vị lữ hành, du lịch và các khu, điểm du lịch trên địa bàn thành phố về các phương án phát triển du lịch trong tình hình mới. Qua đó, công ty TNHH MTV Vận chuyển và Du lịch Thái Loan cũng đã xây dựng một số tour, tuyến du lịch cho các đối tượng khách đoàn là học sinh, sinh viên, công nhân, cán bộ, công chức… ưu tiên tham quan các điểm đến là các Khu du lịch sinh thái trên địa bàn và kết hợp du lịch với giới thiệu văn hóa, lịch sử, giáo dục truyền thống cách mạng thông qua các điểm đến di tích, các địa chỉ đỏ… Tại các khu, điểm du lịch cũng đã đề ra một số phương án nhằm thu hút khách du lịch, tích cực quảng bá hình ảnh du lịch Biên Hòa, tạo điều kiện hỗ trợ cho công ty Thái Loan thực hiện các tour, tuyến du lịch với giá cả hợp lý nhất.
3. Phương hướng phát triển du lịch Biên Hòa trong thời gian tới
Với thế mạnh về công tác tuyên truyền, quảng bá có ứng dụng công nghệ thông tin và các sản phẩm du lịch ngày càng được hoàn thiện; trong thời gian tới, các cấp, các ngành trên địa bàn thành phố Biên Hòa sẽ tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về du lịch nhằm xây dựng môi trường du lịch an toàn, thân thiện và văn minh gắn với bảo vệ môi trường sinh thái, giới thiệu hình ảnh thành phố xanh, sạch, đẹp, văn minh, năng động, hấp dẫn với những khu du lịch sinh thái tạo một môi trường trong lành để thu hút khách du lịch. Đồng thời, trên cơ sở nguồn tài nguyên nhân văn gắn với bề dày lịch sử - văn hóa, thành phố sẽ tiếp tục xây dựng kế hoạch và cơ chế quản lý phù hợp với việc tôn tạo, khai thác các di sản thiên nhiên, nhân văn sao cho môi trường cảnh quan, đặc biệt là khu thắng cảnh và các khu di tích không bị xâm hại mà còn được bảo vệ và tôn tạo tốt hơn. Qua đó, Đảng bộ, Chính quyền thành phố Biên Hòa mong muốn phát triển Du lịch đi đôi với bảo vệ môi trường xã hội trong sạch, ngăn ngừa những ảnh hưởng tiêu cực từ các hoạt động du lịch mang lại đối với môi trường văn hoá của địa phương; hướng đến mục tiêu khai thác triệt để tiềm năng của thành phố và đưa du lịch trở thành một trong những ngành kinh tế quan trọng, tạo ra động lực mới, xung lực mới trong phát triển kinh tế - xã hội theo lộ trình Kế hoạch số 138-KH/TU ngày 13/10/2022 của Ban Thường vụ Thành ủy.